Dünya’da su kaynakları tükeniyor mu? 2050’ye kadar dünyada su talebinin yüzde 55 artış göstermesi bekleniyor. Buna karşılık nüfus artışı ve küresel ısınma nedeniyle tatlı su kaynakları giderek azalıyor. Bu sorun karşısında ne tür yöntemler geliştiriliyor?
Su, canlı varlıklar için yaşamsal önemi olan bir maddedir. İnsan için suyun yaşamsal öneminin bir göstergesidir. NASA su bilimcisi Jay Famiglietti’ye göre “Dünyanın her tarafında su seviyesi düşüyor. Su kaynakları sonsuza dek yetecek değil.” Artık tüm dünya kapsamında önlemlerin alınması ve insanların bireysel olarak uygulamaya geçmesi gerekmektedir. Gelecek nesillere sürdürülebilir bir çevre bırakılması adına, arıtma tesisinden çıkan atıksuların geri kazanılarak, üretimin farklı yerlerinde tekrar kullanılması konusu sadece gündeme getirmek değil ve bu tür işlemleri zorunlu kılmayız.
ATIKSU ARITMA TESİSLERİN GENEL İŞLETİLMESİ
Atıksu arıtma tesisleri, çeşitli kullanımlar sonucu oluşan atıksuların deşarj edildikleri alıcı ortamın fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özelliklerini değiştirmeyecek hale getirmek için uygulanan fiziksel kimyasal ve biyolojik proseslerin birini ya da birkaçını kapsamaktadır. Atıksu içindeki kirleticilerin uzaklaştırılması amacı ile atıksu karakterine göre birincil, ikincil ve ileri arıtma yöntemleri kullanılmaktadır. Birincil arıtma, atıksudaki yüzen ve çökebilen katı maddelerin uzaklaştırılması işlemlerini kapsayan fiziksel arıtma ünitelerini içermektedir. İkincil arıtma organik, maddelerin gideriminde kullanılan biyolojik ve veya kimyasal arıtma ünitelerini içerir. İleri arıtma bu işlemlere ilaveten ikincil arıtmada giderilmeyen kirleticilerin uzaklaştırılmasında kullanılan prosesleri kapsamaktadır.
2002 yılında 145 olan toplam atıksu arıtma tesisi sayısı, 2018 yılı sonunda 991’e ulaşmıştır. Bu tesislerin dağılımına bakıldığında; ülkemizdeki atıksu arıtma tesislerinin %20’si ileri arıtma tesisi, %53’ü biyolojik arıtma tesisi, %6’sı fiziksel arıtma tesisi ve %21’i doğal arıtma tesisidir.
ATIKSU GERİ KAZANIM TEKNİKLERİ
Geri kazanılmış su, suyun tekrar kullanımı için uygun kalitede olduğu kabul edilen, işlenmiş bir atık sudur. Atık suyun tekrar kullanımı, atıksuyun arıtma verimliliğini arttırır ve daha sonra doğal ortamlara kirletici emisyonun azaltır.Atıksuların arıtılması ve geri kazanılmasındaki amaç var olan su kaynaklarını korunumu ve temiz su kaynakları üzerine düşen yükün azaltılmasıdır. Atıksuların geri kazanılması ve yeniden kullanılmasında atıksuyun belli standartlara getirilmesi ve belli parametrelerin göz önünde tutulması gerekmektedir.Arıtılmış atık suyun kalitesi ile suyun geri kullanım amacına göre istenen su özellikleri birbiriyle uyumlu olmalıdır. Arıtılmış atık suyun geri kullanımı için seçilecek teknoloji; arıtılmış atık suyun özellikleri, geri kullanım amaçları için kalite kriterleri, güvenilirlik, işletme kolaylığı ve ekonomik imkan konuları göz önüne alınarak belirlenmelidir.Bir evsel atıksuyun sulama suyu olarak geri kazanılmasında su kalitesi açısından kullanılabilecek en önemli patojen mikroorganizma, indikatörler, koliform konsantrasyonudur. Aşağıdaki tabloda atıksu geri kazanımında uygulanan arıtma teknolojileri ve giderdikleri kirleticiler verilmiştir.
Atıksuların geri kazanımının birçok faydası bulunmaktadır;
Ø Sürdürülebilir bir su kaynağı olmaktadır ve gerekli kontrollerle güvenilir su kaynağıdır.
Ø Enerji tüketiminin azalmasına neden olur.
Ø Temiz su kaynaklarının az tüketilmesini sağlar.
Ø Yüzey sularının kalitesinin bozulmasını azaltmaktadır.
Ø Su temini maliyetlerinin azalmasını sağlar.
Türkiye’de Atıksuların Geri Kazanılması ve Yeniden Kullanılması
Ülkemizde geri kazanılan su miktarının % 72’i tarımda, %16 ‘ı içme suyunda ve %12’ si sanayide kullanılmaktadır. Türkiye’de geri kazanılmış atıksuların sulama suyu olarak kullanılması 20 Mart 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 27527 Sayılı Atıksu Arıtma Tesisleri Teknik Usuller Tebliği’ne göre değerlendirilmektedir. Bu tebliğe göre, ticari olarak işlenmeyen gıda ürünlerinde; yüzeysel ve yağmurlama sulama ile sulanan, ham olarak direkt yenilen gıda ürünleri ve her türlü yeşil alan sulamasında ikincil arıtma, filtrasyon, dezenfeksiyon üniteleri kullanılmaktadır. Ticari olarak işlenen gıda ürünlerinde; Meyve bahçeleri, üzüm bağları, çim üretimi ve kültür tarımı, otlak hayvanları için mera sulamasında ise ikincil arıtma, dezenfeksiyon üniteleri kullanılmaktadır. Sulama suyunun kimyasal kalitesinin değerlendirilmesinde tuzluluk, geçirgenlik ve özgül iyon toksisitesine bakılır. Tuzlulukta iletkenlik ve toplam çözünmüş maddeye bakılırken, geçirgenlikte sar testi yapılır. Özgül iyon toksisitesinde ise sodyum, klorür, bor miktarlarına dikkat edilir. Askıda katı madde, sulama sistemini tıkadığı için önemlidir. Klasik atıksu arıtma tesisinde AKM konsantrasyonu üçüncül arıtma uygulandığında düşmektedir. Atıksu geri kazanımında teknoloji seçimi yaparken, su kalitesi açısından kullanılabilecek en önemli indikatörler, koliform ve patojen mikroorganizma konsantrasyonudur.
KAYNAKLAR
T Atıksu Arıtma Tesisleri Teknik Usuller Tebliği. vol. 27527, Resmi Gazete, Ankara, Çevre ve Orman Bakanlığı, 2010.
Aslan, V., “Türkiye’de Su Potansiyeli ve Atıksuların Geri Kullanımı”, TMMOB Su Polit. Kongresi, Ankara, Çevre ve Orman Bakanlığı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü, 273–8, 2008
Asan C., Gri Suların Yeniden Kullanımında Membran Biyoreaktör (MBR) Uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2013.
Lyu, S., Chen, W., Zhang, W., Fan, Y., Jiao, W., “Wastewater reclamation and reuse in China: Opportunities and challenges”, Journal of Environmental Science (China), 39, 86–96. 2016.
https://www.diski.gov.tr/icerik/detay.aspx?Id=14
http://www.aski.gov.tr/tr/icerikdetay/tatlar-atiksu-aritma-tesisi/30/22?source=post_page—–9dc7147d7b93——————————–
http://www.eski.gov.tr/atiksu-aritma-tesisi?source=post_page—–9dc7147d7b93——————————–
https://www.sakarya-saski.gov.tr/icerik/detay.aspx?Id=1232&source=post_page—–9dc7147d7b93——————————–